کابل کنترل یا کابل فرمان کابلی است که جهت انتقال سیگنالهای آنالوگ و دیجیتال در محیطهای صنعتی به کار گرفته میشود. کابل کنترل نیازی به مصرف جریانهای ولتاژ بالا ندارد بلکه با ولتاژ پایین و قدرت کم نیز نیاز کاربر را برطرف میسازد. کابل کنترل به طور معمول در تعداد رشتههای مختلف بین ۲ تا ۶۱ رشته و با سطح مقاطع پایین ( حداکثر ۲,۵ میلیمتر مربع) طراحی و تولید میشود.
کابل کنترل یک کابل چند رشتهای است که هر یک از رشتههای این کابل عمل انتقال سیگنالهای کنترلی، حفاظتی یا اندازهگیری در مدارات کنترل را انجام میدهند و ارسال دستورات برای کنترل تجهیزات را در محیطهای صنعتی امکانپذیر میسازند. علاوه بر این جهت اتصال اجزاء دستگاههای موجود در خطوط تولید به کار میروند. کابل فرمان، انتقال سیگنالهای آنالوگ (همچون جریانهای عبوری از تجهیزات) و سیگنالهای دیجیتال (همچون فرمانهای کنترلی در تابلو برق) و باز و بسته کردن کلیدها را صورت میدهد.
اغلب کابل فرمان کولرگازی که ارتباط بین یونیت داخلی و خارجی کولرگازی را برقرار میسازد، شناخته شده میباشد. اما نمونه پرکاربرد دیگر، کابل فرمان استفاده شده در آسانسور یا همان تراول کابل آسانسور میباشد که ارتباط مابین تابلو فرمان و کابین آسانسور را ایجاد میکند. از مواردی که در زمان استفاده از کابل کنترل باید به آن دقت داشت محدودیت دمایی آن است، در نتیجه در محیطهای با دمای بالا باید با احتیاط به کار گرفته شود.
این کابلهای انعطافپذیر، با توجه به ویژگیهای ساختاری میتوانند جهت استفاده در فشارهای مکانیکی سبک، متوسط یا زیاد مناسب باشند. آنها علاوه بر این درجات گوناگونی از محافظت در مقابل تداخل الکتریکی و مقاومت در مقابل مواد سوزاننده و روغنها را فراهم میسازند.
کابل فرمان
کابل فرمان برای انتقال سیگنالهای آنالوگ ( به طور مثال جریانهای عبوری از خط و یا سایر تجهیزات و ولتاژ نقاط گوناگون پست ) و سیگنالهای دیجیتال (به طور مثال باز یا بسته کردن کلیدها و دستورات مربوطه) مورد استفاده قرار میگیرد. این سیگنالها به قصد کنترل و اندازهگیری (باز و بسته کردن خط و… اندازهگیری جریان، توان، انرژی و…) و حفاظت در نقاط گوناگون پست به کار میروند.
کابل فرمان به طور معمول با سیگنالهایی با ولتاژ و جریان پایین و در نتیجه قدرت کم روبروست. برای بالا بردن دقت عملکرد تجهیزات اندازهگیری و کنترل بایستی میزان پراکندگی و اختلاف بین ورودی و خروجی کابل فرمان به حداقل مقدار خود برسد. در ساختمان کابل فرمان و در قسمت هادی از مس آنیل شده و برای عایق از آمیزه PVC بهره میبرند و شیوه قرار گرفتن رشتهها در داخل کابل به این صورت میباشد که رشتهها به شکل لایه به لایه و هم مرکز به هم تابیده شدهاند و به هیچ عنوان کابلهای با یک رشته در مرکز به کار گرفته نخواهند شد.
ضمن اینکه روکش این نوع کابل در حالتی که کابل فرمان از نوع افشان بدون شیلد باشد، به رنگ طوسی و از آمیزه PVC تولید میشوند. کابل فرمان از نوع افشان شیلددار، دارای روکشی از نوع نوار پلی استر بوده که به دور رشتهها تابیده شدهاند. کابلهای شیلددار به طور معمول در تابلوهای فرمان و در محلهایی که میدان مغناطیسی در آن وجود داشته، به کار میروند. لایه بیرونی و روکش کابل دارای ضخامت ۱ میلیمتری بوده و در برخی موارد هادی کابل فرمان از نوع مس افشان ، نیمه افشان و مفتولی میباشد .
انواع کابل کنترل
کابل کنترل برای ارسال سیگنالهای فرمان و کنترل در محیطهای صنعتی به کار میرود در نتیجه نیازی به عبور جریانهای بالا نداشته و همچنین کابل کنترل اغلب در سطح مقاطع پایین کاربرد دارد. کابل فرمان برای تبادل سیگنالهای کنترلی استفاده میشود. در برخی زمانها بسته به شرایط محیط نصب کابل امکان دارد به استفاده از کابلهای فرمان با لایههای حفاظتی همانند شیلد یا زره نیاز باشد.
کابل فرمان در انواع ساده، شیلددار، آرموردار، مفتولی، نیمه افشان، افشان، نسوز و تخت و بر طبق استانداردهایی مانند IEC 60332، IEC 60228، IEC 60502-1 و در سایزهای مختلف بیشتر ۲ رشته تا ۶۱ رشته و سطح مقاطع پایین ۰.۲۵، ۰.۵، ۰.۷۵، ۱، ۱.۵ و ۲.۵ میلیمتر مربع ساخته میشوند.
این کابلها به دو دسته زیر تقسیم میگردند:
جهت اتصال اجزاء دستگاههای به کار رفته در خطوط تولید، شامل ماشینافزار و تجهیزات حمل و نقل مکانیکی مطلوب است .اتصال مستقیم این کابلها به برق اصلی مجاز بوده و برای استفاده در داخل ساختمان و محلی که دمای محیط بین ۵+ تا ۴۰+ درجه سانتیگراد باشد، در نظر گرفته شدهاند.
جهت اتصال اجزاء دستگاههای به کار رفته در خطوط تولید، شامل ماشینافزار و تجهیزات حمل و نقل مکانیکی مناسب هستند .خمش مداوم کابلهای شیلددار مجاز نیست.اگر در هنگام استفاده از این کابلها نیازی به حرکت آنها نباشد، نصب در کانالها، سینیها و غیره پیشنهاد میشود.
استفاده از این نوع کابلها در مکانهایی که حد متعارفی از تداخل میدان مغناطیسی وجود داشته باشد توصیه میگردد. این کابلها جهت به کارگیری در داخل ساختمان و مکانی که دمای محیط بین ۵+ تا ۴۰+ درجه سانتیگراد باشد، طراحی شدهاند.
کابل کنترل بدون شیلد
در تولید و ساخت کابل کنترل افشان بدون شیلد، مس آنیل شده گروه ۵ را به کار میبرند. این گونه کابلها جهت اتصال اجزاء دستگاههای به کار رفته در خطوط تولید، شامل ماشینافزار و تجهیزات حمل و نقل مکانیکی مطلوب هستند. اتصال مستقیم این کابلها به برق اصلی مجاز بوده و برای استفاده در داخل ساختمان و مکانی که گستره دمایی محیط آن بین ۵+ تا ۴۰+ درجه سانتیگراد باشد طراحی شدهاند.
ضمن اینکه تعداد رشتههای این کابلها بین ۲ تا ۴۰ رشته با سطح مقطع ۰.۵ تا ۲.۵ میلیمتر مربع متفاوت است. نوع عایق به کار رفته در این کابل در مقابل ضربات فیزیکی و فشارهای زیاد از خود پایداری نشان میدهد، به همین علت کابل کنترل در کابلکشی زیر زمینی و کابلکشی در آب را به کار میگیرند.
در مقابل فشار و نفود آب مقاوم بوده و از قطعی یا اتصالی برق جلوگیری میکنند. از دیگر کاربردهای کابل کنترل میتوان به استفاده در معابر عمومی، کارگاههای ساختمانی، تونلها، کابلکشی از آب رودخانهها به سوی دیگر رودخانهها، پلهای هوایی صنعتی و شهری و …و کلیه مکانهایی که احتمال سقوط مصالح در آن وجود دارد اشاره نمود.
کابل کنترل شلیددار
به طور معمول جنس این کابلها از مس آنیل شده کلاس ۵ افشان، طبق استاندارد ملی طراحی میشوند. این کابلها با ولتاژ کار ۳۰۰/۵۰۰ ولت و ولتاژ آزمون ۲۰۰۰ ولت جریان متناوب در بازار موجود هستند. علاوه بر این رنگبندی تا ۵ رشته و شمارهگذاری در بیشتر از ۵ رشته مانند رشته ویژه ارت به رنگ سبز و زرد از خصوصیات این نوع کابل کنترل به شمار میآید.
کابل کنترل افشان شیلد دار برای متصل شدن اجزای دستگاههای گوناگون در خط تولیدها شامل ماشینافزار و تجهیزات حمل و نقل مکانیکی مناسب میباشد. هرگاه در به کارگیری از این نوع کابلها نیازی به حرکت آنها نباشد، کابلهای کنترل را در سینیکابل، کانالها و… قرار میدهند. کابلهای فرمان از نوع افشان شیلددار، روکشی از جنس نوار پلی استر داشته که به دور رشتهها تابیده میشود.
کابل کنترل شیلددار به طور معمول در تابلوهای فرمان و در فضاهایی که میدان مغناطیسی در آن وجود داشته، به کار میروند. ضخامت لایه بیرونی و روکش کابل به طور معمول در حدود ۱ میلیمتر است. در بعضی موارد هادی کابل فرمان از نوع مس افشان، نیمه افشان و مفتولی نیز میتواند باشد.
مشخصات کابل کنترل
کابلهای کنترل نیز از دو بخش هادی و عایق تشکیل میشوند. در هادی کابل، مس آنیل شده و در روکش آن،PVC و یا XLPE به کار میرود. در حقیقت مونتاژ هسته کابل کنترل به علت ساختار ساده آن آسان است.
- محدوده دمایی: +۵ تا +۴۰ درجه سانتیگراد
- ولتاژ نامی: V 500 / 300
- استاندارد مرجع: ۷ – ۶۰۷ ISIRI، IEC 60227 – ۷
- کد کابل: ISIRI ( 607 )74، ۶۰۲۲۷ IEC 74، H05VC4V-F، NYSLCY، NYSLYCY
- ساختار لایه: Cu / PVC / CuB / PVC
- جنس و کلاس هادی: مس آنیل شده کلاس ۵ (افشان )، طبق استاندارد ملی (IEC 60228) ISIRI 3084
- جنس عایق: آمیزه PVC نوع D
- رنگبندی عایق: تا ۵ رشته سیم با رنگ یا رشتههای شمارهدار و بیشتر از ۵ رشته سیم با رشتههای شمارهدار
- برای تعداد ۳ رشته سیم یا بیشتر، رشته سیم ارت با رنگ سبز و زرد آخرین رشته در لایه بیرونی میباشد.
- جنس روکش میانی: آمیزه PVC نوع ST5 (در صورت نیاز کاربر میتوان به جای روکش میانی از یک لایه نوار پلی استر استفاده نمود)
- جنس بافت: مس ساده و یا قلع اندود
- جنس روکش: آمیزه PVC نوع *ST5
- رنگ روکش: طوسی
کابل کنترل خودرو
کابلهای کنترل یا فرمان برای حفاظت، اندازهگیری طراحی شدهاند در نتیجه به آنها کابل کنترل میگویند. ولتاژ آنها از نوع ولتاژ پایین یا فشار ضعیف است چرا که با بالا رفتن ولتاژ از دقت عمل آنها کاسته میشود. به نادرستی این کابل را با کابل ابزاردقیق برابر میدانند در شرایطی که کابل ابزاردقیق برای فرکانسهای بالا و کابل کنترل برای فرکانسهای پایین طراحی شدهاند. این کابلها در دو مدل شیلددار و بدون شیلد ساخته میشوند که شیلد برای ممانعت از نویز و دیگر اختلالهای الکتریکی و مکانیکی به کار میرود.
از کابل کنترل میتوان در فضای باز، تابلوهای فرمان، داخل ساختمان و یا در داخل کانال، کنترل و اتصال در خودروها، استفاده نمود و همچنین در کابلکشی زیر زمین، در آب، در مکانهایی که کابلکشی مشکل یا شرایط خاصی همچون احتمال ضربات مکانیکی وجود داشته استفاده میشود.
فناوری موجود در کابلهای کنترل از ابتداییترین مکانیزمهای انتقال نیرویی در انواع خودروهاست که با پیشرفت تکنولوژی، این صنعت نیز پیشرفتهای قابل توجهای داشته است، به گونهای که در انواع خودروهای سبک و سنگین، دوچرخهها و موتور سیکلتها، صنایع ریلی و دریایی، ماشینآلات راهسازی و کشاورزی از کابل کنترل بهره میبرند.
کابل کنترل افشان
کابل فرمان به کابلهایی گفته میشود که جهت ارسال دستورات کنترلکننده و دریافت کمیتهای اندازهگیری شده در محیطهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. کابلهای کنترل معمولاً در سیگنالهایی با ولتاژ و جریان پایین و قدرت کم کاربرد دارند. جهت افزایش عملکرد تجهیزات اندازهگیری بایستی میزان اختلاف بین ورودی و خروجی کابل کنترل به حداقل برسد. این کابلها به طور معمول در تعداد رشتههای گوناگون بین ۲ تا ۶۱ رشته و با سطح مقاطع پایین تولید میگردند.
کابل کنترل میتواند به شکل شیلددار، آرموردار، افشان، نیمه افشان و مفتولی ساخته شود که هر یک کاربرد مختص خود را دارد. کابل کنترل برای کنترل و اتصال در خودروها، تسمه نقالهها، خطوط تولید، صنایع ابزارآلات ماشینها، خطوط مونتاژ پیشرفته، تجهیزات اتوماتیک برای تنشهای مکانیکی متوسط و برای نصب ثابت و انعطافپذیر قابل به کارگیری است. اما از کابل کنترل نمیتوان در هوای باز استفاده نمود.
اسکرین مسی در انتقال اطلاعات و دادهها را به شکل غیرمغشوش برای سیستمهای اندازهگیری و کنترل اطمینان ایجاد میکند. کابل کنترل افشان برای استفاده در تابلوهای فرمان مطلوب بوده و کاربرد این گونه کابلها در فضای آزاد، سیستمهای نقاله و مکانهایی که میدان مغناطیسی در آنها ایجاد شده پیشنهاد نمیشود.
کاربرد کابل کنترل
کابل کنترل کاربردهای زیادی داشته اعم از استفاده در کابلکشی زیر زمین، کابلکشی در آب، در مکانهایی که کابلکشی با مشکلاتی روبروست یا شرایط خاصی مانند احتمال ضربات مکانیکی در آنها وجود دارد و همچنین کاربرد در سیستمهای حفاظتی است. جنس عایقی که در این کابلها به کار میرود موجب شده که در مقابل ضربات فیزیکی و فشار بسیار زیاد با دوام باشد.
به همین دلیل این کابلها در زیر زمین و در آب قابل استفاده هستند. کابل کنترل در برابر فشار و نفوذ آب مقاوم است. از خصوصیات مهم دیگر این کابلها کاربرد از آنها در کانالها میباشد. در کانال فشار مکانیکی زیادی به کابل وارد میشود و آب و مایعات امکان دارد به داخل این کابل نفوذ نماید و بایستی از کابلی استفاده کرد که نشکن و مقاوم در برابر این فشارها باشد که کابل کنترل این ویژگی و توانایی را دارد.
در تولید کابل کنترل از لایههای گوناگون و ویژهای برای حفاظت در مقابل نویزها و آسیبهای مکانیکی به کار گرفته میشود. از این رو کابلها بسته به کارآییهای مختلفی که دارند خصوصیات متفاوتی را به خود میگیرند. کابل کنترل با تعداد رشتههای بالا در کارخانهها، نیروگاهها، پستهای برق و … مورد استفاده قرار میگیرد.
از کابل کنترل میتوان جهت کنترل و اتصال در تسمه صنایع ابزارآلات ماشینها، خطوط مونتاژ پیشرفته، تجهیزات اتوماتیک برای تنشهای مکانیکی متوسط و برای نصب ثابت و انعطافپذیر استفاده کرد. کابل فرمان در کلیه مصارفی که نیازمند انتقال دستورات کنترلی باشد به کار میرود. از میان کاربردهای فراوان این کابل در زیر به چند مورد آن اشاره گردیده است:
- کابل کنترل آسانسور (تراول کابل)
- رباتیک
- خطوط مونتاژ
- دستگاه نساجی
- دستگاههای چاپ
- تابلوهای کنترل صنعتی
- دستگاه CNC
- پستهای فشارقوی و نیروگاهها
- سیستمهای تلهمتری
- کابل فرمان جرثقیل و بالابر
مزایا کابل کنترل
مس مادهای است که در اقسام مختلف کابلها اعم از کابلنسوز و کابلجوش و … به علت جلوگیری از افت ولتاژ و مقاومت بالا در مقابل گرما که مانع از آتشسوزی و یا سایر مشکلات میشود به کار میرود. مزایای کابل کنترل عبارتند از:
- استفاده از کابل کنترل موجب میشود که آسیب کمتری به تجهیزات وارد شده و در نتیجه در بسیاری از هزینههای مرتبط با قطع درختان و… صرفهجویی شود.
- نصب کابلهای جدید بر روی تیر برقهایی که در گذشته به کار گرفته شدهاند، نیز از دیگر مزایایی است که استفاده از کابل کنترل برای کاربر فراهم نموده است.
- طراحی کابلهای کنترل این قابلیت را ایجاد کرده است که بتوان با به کارگیری از آنها به زیباسازی شهر کمک نمود و آنها را بر روی دیوارها یا داخل کانالهای مخصوصی از دید عموم پنهان کرد.
- بیشترین مزیتی که کابل کنترل دارا میباشد، برای توزیع برق به شکل هوایی است.
- دارا بودن عایق مناسب در شرایط بد آب و هوایی
- زیباسازی شهر و پنهان کردن این کابل از دید عموم
- ایجاد تنوع و راحتی در کار مهندسان
معایب کابل کنترل
کابل کنترل از کابلهای چند رسانا به حساب میآید که در اتوماسیون و ابزاردقیق به کار گرفته میشود. کابل کنترل قابلیت اندازهگیری و تنظیم انتقال فرآیندهای خودکار را دارند. کابلهای کنترل اکثرا دارای درجه UL هستند. این کابلها به طور معمول به وسیله یک محافظ فویل، محافظ بافته یا تلفیقی از این دو محافظت میشوند. در هنگام انتخاب کابل کنترل انعطافپذیری آن بایستی مورد توجه قرار بگیرد.
کابل کنترل دارای هادی در مس، عایق و غلاف خارجی در PVC بوده و امکان دارد تا ۱۵۰ رشته داشته باشند. هر رشته با یک رنگ مختلف یا با شمارهای که روی عایق معین شده است، شناسایی میگردد. یکی از با اهمیتترین معایبی که درباره کابل کنترل یاد میشود، محدودیت دمایی آن است که حداقل دما منفی ۴۰ درجه و حداکثر دما ۷۰ درجه میباشد. در نتیجه در محیطهای بسیار گرم از کابل کنترل با احتیاط استفاده شود.
ابعاد کابل کنترل
کابل کنترل به طور معمول تا مقطع ۲.۵ طراحی و تولید میشوند به این علت که سیگنالهای قویتر از این مقدار دیگر تحت کنترل قرار نگرفته و در محدوده کابلهای قدرت دستهبندی میشود در نتیجه در این نوع کابلها از مقطع ۰.۲۵ تا ۲.۵ و از تعداد رشته سه تا ۶۱ رشته ساخته میشود.
کابل کنترل دارای استانداردهای گوناگونی بوده که به وسیله (IEC 60228) تایید شده است که به شرح زیر میباشد.
اندازههای استاندارد بینالمللی سیم (IEC 60228) | |||||
۰.۵ میلیمتر مربع | ۰.۷۵ میلیمتر مربع | ۱ میلیمتر مربع | ۱.۵ میلیمتر مربع | ۲.۵ میلیمتر مربع | ۴ میلیمتر مربع |
۶ میلیمتر مربع | ۱۰ میلیمتر مربع | ۱۶ میلیمتر مربع | ۲۵ میلیمتر مربع | ۳۵ میلیمتر مربع | ۵۰ میلیمتر مربع |
۷۰ میلیمتر مربع | ۹۵ میلیمتر مربع | ۱۲۰ میلیمتر مربع | ۱۵۰ میلیمتر مربع | ۱۸۵ میلیمتر مربع | ۲۴۰ میلیمتر مربع |
۳۰۰ میلیمتر مربع | ۴۰۰ میلیمتر مربع | ۵۰۰ میلیمتر مربع | ۶۳۰ میلیمتر مربع | ۸۰۰ میلیمتر مربع | ۱۰۰۰ میلیمتر مربع |
راهنمای خرید کابل کنترل
کابل کنترل به علت حساسیت سیگنالهای کنترلی انتقالی، به حفاظتهایی مانند شیلد و آرمور نیاز دارد که مطابق نوع و مکان استفاده بایستی کابل فرمان مطلوب برگزیده شود. موارد مهمی که در هنگام خرید کابل کنترل باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
- عایق XLPE مقاومت حرارتی بالاتری نسبت به PVC داشته، در نتیجه هرگاه کابل کنترل در محلهای در معرض تنشهای حرارتی به کار میرود، استفاده از کابل با عایق XLPE گزینه مطلوب خواهد بود. ضمن اینکه این نوع کابل از تلفات دی الکتریک کمتری برخوردار است.
- در محلهایی که به مراقبت از کابل در مقابل میدانهای الکترومغناطیسی نیاز است، به کارگیری کابل کنترل شیلددار، و در شرایط نیاز به محافظت از کابل در مقابل نیروهای مکانیکی، به کارگیری نوع آرموردار کابل کنترل پیشنهاد میشود و علاوه بر این در محلهایی که هم محافظت الکتریکی و هم مکانیکی مدنظر است کابل کنترل شیلد و آرموردار به کار میروند.
- کابل کنترل بر اساس سایز کابل، جنس عایق، روکش، شیلد و زره دارای تنوع بالایی میباشد و به دنبال آن تفاوت قیمتی را میان انواع مختلف کابل کنترل در پی خواهد داشت.
استاندارد کابل کنترل
به صورت کلی کابل فرمان به دو نوع کابل شیلدار و کابل بدون شیلد تقسیمبندی میشود که هر یک خصوصیت و استانداردهای مختص خود را دارد استاندارد کابل کنترل عبارت است از:
- سطح مقطع هادی : تا ۱۰ میلیمتر مربع
- تعداد رشته: ۲ تا ۸۰ رشته
- جنس هادی: مس آنیل شده بدون اندود یا قلع اندود مطابق با استاندارد IEC 60228 یا استاندارد ISIRI 3084
- هادی کابل کنترل: مفتولی ( کلاس ۱ ) ، نیمه افشان ( کلاس ۲) ، افشان انعطافپذیر ( کلاس ۵)
- عایق: PVC یا پلی اتیلن کراسلینک شده (XLPE )
- پرکننده (فیلر) یا غلاف داخلی: PVC یا PE
- روکش نهایی: PVC یا PE
- شیوه قرارگیری رشتهها در کابل: رشتهها در یک یا چند لایه هم مرکز به هم تابیده میشوند .
- اتصال مستقیم به شبکه برق اصلی مجاز میباشد.
- خمکردن مداوم کابلهای شیلددار مجاز نیست.
- چنانچه کابلها ثابت هستند جهت نصب آنها کانال و سینیها را مورد استفاده قرار میگیرند.
- استفاده از کابل کنترل در محلهایی که حدود متعارفی از تداخل میدان دارند مجاز است.
- مطلوب است در مکانهایی با دمای محیط بین ۵+ تا ۴۰+ درجه استفاده گردند.
ساختار کابل کنترل
کابل کنترل از ساختار مقاومی تشکیل شده است تا در مقابل ضربات مکانیکی وارده، مقاومت داشته باشد که به طور معمول در تعداد رشتههای گوناگون بین ۲ تا ۶۱ رشته و با سطح مقاطع پایین، طراحی و ساخته میشوند. کابل کنترل از دو بخش هادی و عایق تشکیل شده و برای هادی کابل از مس آنیل شده و برای روکش آن از PVC و یا XLPEاستفاده میشود. در حقیقت مونتاژ هسته کابل کنترل به علت ساختار ساده آن به سهولت صورت میپذیرد.
کابل کنترل شیلددار گونهای از کابلهای کنترل است که محافظی در ساختار خود داشته تا تضمین کننده انتقال درست اطلاعات و سیگنالها در این کابل باشد. بررسی ساختار کابل کنترل به صورت زیر است:
- هادی: مس نرم شده افشان
- جنس عایق: آمیزه PVC نوع D
- رنگبندی عایق: تا ۵ رشته سیم با رنگ یا رشتههای شمارهدار و بیشتر از ۵ رشته سیم با رشتههای شمارهدار، برای تعداد ۳ رشته سیم یا بیشتر، رشته سیم ارت با رنگ سبز و زرد آخرین رشته در لایه بیرونی است.
- روکش: پی وی سی، ترموپلاستیک رابر (TPR) یا لاستیک
- چینش رشتههای کابل: به صورت موازی
- محدوده دمایی: ۵+ درجه سانتیگراد تا ۴۰+ درجه سانتیگراد
- ولتاژ نامی: ۳۰۰/۵۰۰ V
- ساختار لایهها: Cu/PVC/OSCR/PVC
کابل کنترل با مقطع گرد
کابلهای کنترل معمولی افشان با مقطع گرد برای استفاده در تابلوهای فرمان مناسب میباشند. کاربرد این نوع کابلها در فضای آزاد، سیستمهای نقاله و مکانهایی که میدان مغناطیسی در آنها وجود دارد پیشنهاد نمیشود. به طور معمول این کابل برای ارسال کردن سیگنالهای فرمان و یا کنترل در محیطهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. خصوصیات و ویژگیهای کابل کنترل با مقطع گرد شامل موارد زیر میباشد:
- شناسه کابل: H05VV-F معادل NYSLY
- تولید بر مبنای استاندارد: IEC 60227-7 و ISIRI 607-7
- کد کابل در استانداردها: ۷۵ IEC 60227 و ISIRI (607)75
- ولتاژ نامی: ۳۰۰/۵۰۰ ولت
- ولتاژ تست: ۲۰۰۰ ولت جریان متناوب
- اجزای کابل: Cu /PVC /PVC
- رسانا: مس آنیل شده افشان
- عایق: پلی وینیل کلراید
- شناسایی رشتهها: شمارهگذاری بر روی رشتههای سفید رنگ، رشته مخصوص ارت به رنگ سبز و زرد
- روکش: پی وی سی مشکی رنگ
- سایز: ۲۴۵، ۲۴G1.5، ۲۴G1، ۲۴G0.75، ۲۴G0.5
- کاربرد کابل کنترل با مقطع گرد: انتقال و تبادل دستورهای الکتریکی میان تجهیزات مختلف، مناسب نصب در فضای داخل ساختمان و تابلوهای کنترل
کابل کنترل با مقطع تخت
کابلها را از لحاظ ظاهر و شکل مقطع میتوان در دو گروه اصلی گرد و تخت تقسیمبندی نمود. کابلهای کنترل تخت به علت ظاهر متفاوت خود در قیاس با کابل کنتلر با مقطع گرد از خصوصیتهای زیر بهرهمند هستند:
- انعطافپذیری بیشتر
- مناسب برای باز و بسته شدن و حرکت دائمی
- اشغال کمتر فضا
از ویژگیهای منحصر به فرد کابل کنترل با مقطع تخت میتوان به موارد با اهمیت زیر اشاره کرد:
- شناسه کابل: H05VVH6-F
- استاندارد مرجع تولید: IEC 60227-6 و ISIRI 607-6
- کد کابل در استاندارد: ۶۰۲۲۷ IEC 71F و ISIRI (607)71F
- ولتاژ اسمی: ۳۰۰/۵۰۰ ولت
- ولتاژ آزمون: ۲۵۰۰ ولت AC
- ساختار کابل: Cu /PVC /PVC
- هادی کابل: مس آنیل شده کلاس ۵ (افشان)
- عایق کابل: پی وی سی
- شناسایی رشتههای کابل: کدگذاری، سیم ارت به رنگ سبز – زرد
- روکش: پی وی سی
- رنگ روکش: طوسی یا مشکی
- سایزها: ۲۴۷۵ و ۲۴G1
- کاربرد: کابلهای کنترل متحرک در آسانسور، بالابرها و نقالهها، برای نصب در داخل ساختمان مناسب هستند.
کابل کنترل زمینی
کابلهای برق در اقسام گوناگونی تولید میشوند که کابل کنترل زمینی نیز نمونهای از آنها میباشد. کابل کنترل زمینی برای محیطهای داخل خانه و یا کابلکشی زمینی برق مطلوب است. طراحی این کابلهای زمینی به صورتی است که در مکانهایی که تحرک کابل در آن زیاد است نباید قرار بگیرد و به طور ترجیحی برای مکانهای ثابت به کار میرود.
باید توجه داشت که هادی کابلهای زمینی از جنس هادی نرم شده مفتول بوده و یکی از انواع کابل زمینی برق کابل زمینی مفتول میباشد. نوع دیگر کابلهای زمینی فیبرنوری میباشند که به طور معمول فیبرنوری برای محیطهایی با سرعت انتقال بالا مورد استفاده قرار میگیرد و از آنجا که کابل زمینی فیبرنوری قیمت گرانی دارد به طور معمول در ایران استفاده نمیشود.
به بیان دیگر در ارتباط با کابلهای زمینی میتوان گفت که این نوع کابلها برای کاربردهای صنعتی و کابلکشی داخل ساختمان مناسب بوده و میتوان آنها را در محیطهای خشک، آبدار و مرطوب و نیز مکانهای بسته و باز و علاوه بر این در آجرکاری و بتن مورد استفاده قرار داد. به کارگیری کابل کنترل زمینی در بتن فشرده و یا به طور مستقیم در زیر زمین مجاز نیست.
کابل کنترل کولر گازی
کابلها در کولرهای گازی به دو دسته تقسیم میشوند: دسته اول کابل برق کولرگازی است که برای تامین برق کولرگازی به کار میروند و دسته دوم کابلهای فرمان کولرگازیاند که برای مبادله فرمانهای الکتریکی استفاده میشوند. از جمله شایعترین سایزهای کابلهای فرمان کولرگازی ۱.۵*۴ ، ۱.۵*۵، ۱.۵*۶ ، ۱.۵*۷ هستند که در کولرگازی معمولی، کابلهای کنترل از نوع افشان ساده میباشند.
عبارت ۱.۵×۴ که سایز کابل است، بر روی غلاف کابل چاپ میشود، به این مفهوم که کابل مدنظر دارای ۴ رشته میباشد و سطح مقطع هر کدام از این رشتهها ۱.۵ میلیمتر مربع است. باید دقت داشت که در نوع شیلددار، رشتههای کابل را یک لایه نوار پلی استر در بر گرفته و روی آن را شیلد بافته شده مسی پوشش میدهد.
رنگ غلاف یا روکش نهایی کابل کنترل شیلددار طوسی است. شناسه این کابل H05VC4V-F میباشد. باید توجه داشت که این کابلها به شکل ساده و شیلددار میباشند. کابل کنترل شیلددار به علت برخورداری از یک لایه شیلد مسی، گرانتر از نوع بدون شیلد باشد.
کابل کنترل چند رشته
به صورت کلی کابلهای فرمان به شکل چند رشتهای ساخته میشوند و هر رشته از آنها مختص انتقال یک سیگنال کنترلی، حفاظتی یا اندازهگیری هستند. کابلهای کنترل چند رشته این قابلیت را دارند که با برخورداری از ۲ تا ۶۱ رشته یا سیم، دستورهای الکتریکی را بین تجهیزات گوناگون منتقل نماید. میتوان گفت که کابل چند رشته کاربرد بسیار فراوانی داشته و به علت استفاده از تعداد رشتههای متفاوت گستره وسیعی از پروسههای گوناگون را پوشش میدهد.
به کابل چند رشته کابل افشان نیز میگویند. کابلهای کنترل چند رشته تولید میشوند تا هر رشته از آنها مخصوص انتقال یک سیگنال کنترلی، حفاظتی، اندازهگیری و مشابه آن باشد. هنگامی که به یک کابل کنترل با تعداد رشتههای بالا در یک محیط صنعتی را مشاهده میشود، عملکردی همانند سیستم اعصاب در ذهن را دارد.
انواع کابلهای فرمان چند رشته عبارتند از: کابل فرمان افشان شیلددار، کابل فرمان افشان ساده، کابل کنترل زمینی مفتولی و نیمه افشان، کابل کنترل زرهدار، کابل فرمان ضدآب و روغن و در آخر کابل کنترل نسوز میباشند.
ویژگی کابل کنترل
کابل کنترل همچون سایر اقسام کابلها دارای دو بخش هادی و عایق است. قسمت عایق این نوع کابل مقاومت بسیار زیادی داشته و در مقابل ضربات فیزیکی بسیار مقاوم میباشد. در ساختار کابل کنترل و در قسمت هادی از مس آنیل شده و در عایق از آمیزه PVC به کار رفته است. شیوه قرارگیری رشتهها در داخل کابل به این صورت است که رشتهها به شکل لایه لایه و هم مرکز به هم تابیده میشوند و به هیچ عنوان کابلهای با یک رشته در مرکز به کار نمیروند کابلهای با سه رشته یا بیشتر دارای یک رشته به رنگ سبز و زرد میباشند.
روکش این کابل در حالتی که کابل فرمان از مدل افشان بدون شیلد باشد، به رنگ طوسی و از آمیزه PVC تولید شده است. در حالتی که کابلهای کنترل از نوع افشان شیلددار باشند، روکش آن از نوع نوار پلی استر بوده که به دور رشتهها تابیده میشود. کابل شیلددار به طور معمول در تابلوهای فرمان و در محلهایی که میدان مغناطیسی در آن وجود داشته، به کار گرفته میشوند.
ضخامت لایه بیرونی و روکش کابل به طور معمول در حدود ١ میلیمتر است. در بعضی موارد هادی کابل فرمان از جنس مس افشان، نیمه افشان و مفتولی نیز میتواند باشد. با اهمیتترین و رایجترین استفادهی کابل کنترل به طور معمول شامل کابلکشی در زیر زمین، کابلکشی در مکانهایی که احتمال ضربه به آن وجود داشته و کابلکشی در آب میشود.
کابل کنترل جهت ارسال سیگنالهای فرمان به کار میرود و به همین علت نیازی به ولتاژ بالا ندارد و در سطح مقطع پایین اغلب مورد بهره قرار میگیرد. تعداد رشتههای به کار گرفته شده در کابل کنترل میتواند متغیر باشد و به طور معمول شامل رشتهھای ۲، ۳، ۴، ۶، ۱۰، ۲۰، ۴۰، ۸۰تایی است.
کابل کنترل ۴ رشته
کابل کنترل را برای ارسال سیگنالهای فرمان به کار میبرند و به همین علت به ولتاژ بالا نیازی نداشته و کابل فرمان در سطح مقطع پایین اغلب مورد بهره قرار میگیرد. تعداد رشتههای استفاده شده در کابل کنترل میتواند متنوع باشد و به طور معمول شامل رشتههای۲، ۳، ۴، ۶، ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۸۰تایی میباشد.
کابل کنترل ۴ رشته دارای چهار رشته بوده که هر رشته با قطر ۱ میلیمتر مربع میباشد. به طور معمول از کابل فرمان ۴ رشته در اتوماسیون صنعتی و تابلوهای فرمان و مکانهایی که دارای میدانهای الکترومغناطیسی میباشند مورد استفاده واقع میشوند. به کارگیری این نوع کابلها در فضای آزاد و یا سستمهای نقاله پیشنهاد نمیشود.
- نوع: کابلهای کنترل انعطافپذیر شیلددار
- عایق: آمیزه PVC از نوع PVC/D
- هادی: مس آنیل شده گروه ۵
- ولتاژ نامی: ۳۰۰/۵۰۰ ولت
- استاندارد مرجع: ISIRI ( 607 ) 74
کابل کنترل ۱۰ رشته
کابل کنترل به طور معمول تعداد رشتههای بیشتری در قیاس با کابل برق دارد. برای استفادههای متنوع در صنایع، کابلهای کنترل از ۴ تا ۴۰ رشته و حتی بیشتر در طراحی و تولید بهره میبرند. تعداد رشتهها با نظر به تجهیزات و دستگاههایی که به کابل متصل خواهند بود مشخص و انتخاب میشود.
کابل کنترل ۱۰ رشته گونهی دیگری از کابلهای فرمان میباشند. کابلهای فرمان ۱۰ رشته جنس روکشهای متنوعی دارند و سطح مقطع آنها نیز متفاوت میباشد. لازم به ذکر است که کابل کنترل ۱۰ رشته دارای یک رسانا و اجزای حفاظتی و روکش نهایی و عایق بوده و همچنین جنس رسانای آن، رسانای مسی افشان با سایزهای ۰.۵*۱۰، ۰.۷۵*۱۰، ۱*۱۰، ۱.۵*۱۰ و ۲.۵*۱۰ میباشد و اجزای حفاظتی ممکن است شیلد یا زره داشته و همچنین روکش نهایی آن از سیلیکون یا پی وی سی میباشد. کابل کنترل ۱۰ رشته از لحاظ سطح مقطع و جنس روکش دارای تنوع است.
- رسانا: رسانای مسی افشان با سایزهای ۰.۵*۱۰، ۰.۷۵*۱۰، ۱*۱۰، ۱.۵*۱۰ و ۲.۵*۱۰
- عایق: پی وی سی، پلی اتیلن کراسلینک شده و سیلیکون
- اجزای حفاظتی: شیلد یا زره که میتوانند در ساختار کابل پیشبینی شوند.
- روکش نهایی: PVC یا سیلیکون
کابل کنترل ۱۶ رشته
در واقع کابل فرمان ۱۶ رشته مدل دیگری از کابلهای کنترل میباشد. هادی آن از جنس مس و روکش آن از پی وی سی میباشد. لازم به ذکر است که مقطع کابل گرد میباشد اما در نوع تخت نیز قابل ساخت و عرضه میباشد. میتوان کابل فرمان ۱۶ رشته را با عایق و روکش مقاوم در مقابل مواد نفتی یا در اصطلاح هیدروکربنی و نیز مقاوم در مقابل حرارت طراحی و تولید کرد.
در هنگام خرید هر نوع کابلی بایستی که در ارتباط با آن اطلاعات کافی را بدست آورد. رشتههای کابل فرمان ۱۶ رشته دارای یکی از سطح مقاطع ۰.۷۵، ۱، ۱.۵ یا ۲.۵ میلیمتر مربع بوده و توانسته است رضایت مصرفکنندگان را تامین نماید. باید توجه داشت که عمدهای از مشخصات فنی این کابل مشابه کابل بدون شیلد بوده و اختلاف اصلی در شیلددار بودن آن میباشد.
در تولیدات امروزه، این کابلها با روکش طوسی رنگ پی وی سی ساخته میشوند. شیلد این کابلها از بافت مس ساده یا قلع اندود با تراکم بالا تشکیل شده است. ضمن اینکه از کابل فرمان ۱۶ رشته تخت در بالابرها و جرثقیلها بهره میبرند. رشتههای این کابل به شکل موازی در کنار یکدیگر قرار میگیرند.
کابل کنترل ۲۰ رشته
کابل ۲۰ رشته در سایزهای ۰.۷۵*۲۰، ۱*۲۰، ۱.۵*۲۰ و ۲.۵*۲۰ تولید میشود و این کابل را میتوان با قیمتهای به صرفهای نیز تهیه نمود. در حقیقت با گسترش اتوماسیون در صنایع و به کارگیری مدلهای گوناگون سامانههای کنترلی همانند سیستم کنترل توزیع شده سبب افزایش نیاز به کابلهای کنترل و فرمان شده است.
این کابلها با ساختارهای متنوعی طراحی و ساخته میشوند و در بازار عرضه میشوند. جنس رسانای این کابلها از جنس مس آنیل شده افشان بوده و جنس عایق آن از پلی وینیل کلراید یا PVC گرید D میباشد. رنگ روکش این کابلها به رنگ طوسی و یا مشکی بوده و مطابق استاندارد IEC 60227-7 طراحی و ساخته شده است.
ضمن اینکه که هر رشته آن با قطر ۱ میلیمتر میباشد و در حقیقت به دلیل انعطافپذیری بالا به عنوان کابلهای متحرک در جرثقیلها، آسانسورها و سیستمهای نقاله مورد استفاده قرار میگیرند. این کابلها را میتوان در تاسیسات داخل ساختمان به کار گرفت. بخشی از خصوصیات کابل کنترل ۲۰ رشته این است که دارای انعطافپذیری بالایی میباشد و میتوان که آنها را در بستهبندیهای کوچک قرار داد چرا که به حداقل فضا نیاز دارند.
کابل کنترل ۲۴ رشته
کابل کنترل ۲۴ رشته یک مدل دیگر از کابلهای فرمان است که دارای ۲۴ سیم افشان یا مفتولی میباشد. کابل کنترل ۲۴ رشته با مقطع گرد یا تخت طراحی و ساخته میشوند و در صنایع گوناگونی مورد استفاده واقع میشوند. این نوع کابلها را در آسانسورها و مراکز تولید و انتقال انرژی به کار میگیرند.
باید دقت و توجه داشت که سطح مقطع هر رشته ۲.۵ میلیمتر بوده و از این کابلها جهت اتصال در تسمه نقاله، تجهیزات اتوماتیک، خط مونتاژ، میتوان از این نوع کابلها استفاده نمود. توصیه میشود که از کابل کنترل ۲۴ رشته در هوای آزاد استفاده نشود.
- نوع: کابل کنترل انعطافپذیر مشابه استانداردIEC 60227-7 , DIN VDE 0245
- دامنه حرارتی: حداکثر دمای مجاز در هادی در فعالیت نرمال: C°+۷۰ در اتصال کوتاه: C°+۱۵۰ در سطح کابل در حالت خمشو: C°-۵ تا C°+۵۰ در نصب ثابت: C°-۴۰ تا C°+۷۰
- ولتاژ نامی: U0/U=300/500 V
- تست ولتاژ: ۲KV a.c. 50Hz , 5 min
- کاربرد: برای کنترل و اتصال در ماشینها، تسمه نقالهها، خط تولیدها، صنایع ابزارآلات ماشینها، خطوط مونتاژ پیشرفته، تجهیزات اتوماتیک برای تنشهای مکانیکی متوسط
- تعداد و سطح مقطع نامی هادی ( mm2 ): 24×۰.۵